Verslag lezing ‘Jugendstil (in Almelo)’

door Jan Wever

Tijdens de bijeenkomst op 10 november stonden wij stil bij de Jugendstil. Door vader Miel en dochter Noortje Westenberg werd dit onderwerp nader toegelicht.

De kunst was in de loop van de 19^e eeuw conservatief, statig en overheersend geworden. Men zocht naar een nieuwe richting met afwisseling, met meer natuur en levendigheid. Men experimenteerde met nieuwe vormen, kleuren en materialen. Kunstenaars scheidden zich af van gevestigde structuren (Wiener Secession, afscheiding van de oude conservatieve kunstopleidingen). De Jugendstil of Art nouveau kwam vooral tot uiting in een decoratieve stijlvernieuwing: Art Nouveau. Het was een tijd van nieuwe ontwikkelingen in de wetenschap: de ontdekking van bacteriën (Louis Pasteur, Semmelweis en Koch), nieuwe staalconstructies (Eiffel), de Metro in Parijs en de mogelijkheden van  elektriciteit, röntgenstralen, maar ook het ontstaan van de psychologie (Freud).

Men zocht naar frisheid, lucht, ideale natuur, mooie sierlijke vormen. En men paste het toe in gebouwen, ornamenten, in deur- en raamlijsten, vloeren, plafonds, glasvormen, glas-in lood, siersmeedijzer, stationsoverkappingen, meubels, lampen, vazen, affiches (bv. de etiketten van de Delftse slaolie).
Het was geen massaproductie en daardoor relatief duur; in 1914 veroorzaakte de 1^e wereldoorlog een abrupt einde aan deze kunstvorm, alhoewel later een soort  herleving in Das Bauhaus.

Na de pauze liep vader Miel Westenberg met ons virtueel door onze stad Almelo. Met behulp van de power-point presentatie zagen wij vele voorbeelden in Almelo van de Jugendstil: in de Ootmarsumsestraat, Wierdensestraat, Bornsestraat, Grotestraat, Hofkampstraat, Molenkampspark, Van Dronkelaarsplein en in Huize Castello.

Maak eens een wandeling en let op de gevels, de stijl, de steensoorten, de ornamenten, het smeedijzerwerk, de dakranden, de balkons, de deurportalen, de afbeeldingen in steen of de mozaïeken, want in Almelo is veel te ontdekken, als je goed kijkt.