Verslag lezing burgemeester Gerritsen

op 14 december 2022

door Jan Wever.

Op woensdag 14 december sprak tijdens de bijeenkomst van de Historische kring Almelo de heer Arjen Gerritsen, burgemeester van Almelo, over het besturen van gemeenten in de recente geschiedenis.

Door kennis van de wisselende regelingen over de machtsverdeling tussen de verschillende groeperingen binnen een gemeenschap begrijpt men de huidige regeling beter. Bovendien ziet men dan ook beter de vele belangen voor de mensen en de maatschappelijke ontwikkelingen. De meerdere aspecten die speelden bij de splitsing en weer samenvoeging van Stad Almelo en Ambt Almelo waren maatschappelijk gezien zeer leerzaam om te horen. Het bleek niet alleen administratief duidelijker, maar er werden ook door bepaalde groeperingen telkens voordelen behaald.

Na een overzicht van de aantallen gemeenten in Nederland en hun grootte – wist u dat we ooit in Nederland een zelfstandige gemeente hadden met 0 inwoners?- volgde de fase van schaalvergroting en efficiëntie. Deze door de tijdgeest gestuurde verandering bleek nogal eens te schuren met het gemeentelijke oppervlak, het aantal inwoners, de historische samenhang of de religieuze oriëntatie van de gemeenschappen.
De vergelijking tussen een gecentraliseerd en een gedecentraliseerd land was boeiend. Beide systemen blijken zowel hun voor- als nadeel te hebben in financiële en maatschappelijk gevolgen: centraal geleid bewind, medebewind of autonomie. En wel of geen vordering van medewerking en of uitvoering.

Gemeentelijke taken uit 1850 werden vergeleken met de taken anno nu.
De ontwikkelingen in het kiesrecht van alleen vooraanstaande mannen naar alle mannen en later onder invloed van de emancipatie ook alle vrouwen. Ook de effecten van de ontzuiling, de bepaling van de leeftijdsgrens, wel of geen EU-burgerschap. De gevolgen van de vele politieke partijen en dus de noodzaak tot samenwerking.

Heel interessant werd de bespreking van de veranderde positie en taken van de burgemeester en van de wethouders. Had je vroeger de “door de kroon benoemde” dus “Gezag door Macht”, nu is men “de gekozene” en verwerft men “Macht door Gezag”.

Bij de beschrijving van de vele competenties waarover een burgemeester zou moeten beschikken volgens het ideale lijstje, en waar geen enkel mens aan kan voldoen, werden de aanwezigen zeer nieuwsgierig. Bekwaam en kundig werden de hoedanigheden beschreven. Aan de hand van voorgangers werden enkele aspecten benoemd, zoals die in de wandelgangen van het stadhuis voortleven.

Een groot applaus was de dank van alle aanwezigen voor deze boeiende, maatschappelijke en historische lezing, die bevlogen en enthousiast en met veel detailkennis gebracht werd.
Het onderwerp, de historische ontwikkeling, leek wel een hobby van onze burgemeester te zijn.
In onze Historische Kring wordt deze interesse natuurlijk hoog gewaardeerd.